Telemedycyna jest dynamicznie rozwijającym się nurtem współczesnej opieki nad pacjentem. Łącząc w sobie elementy medycyny, informatyki oraz telekomunikacji, w znaczący sposób poprawia jakość usług medycznych. Oferuje rozwiązania w wielu dyscyplinach, w tym w opiece okołoporodowej, powstało bowiem mobile KTG.
Monitorowanie za pomocą KTG
60 lat temu, w 1957 roku, Orvan Hess i Edward Hon opracowali pierwsze urządzenie do monitorowania akcji serca płodu. Od tego czasu badanie dobrostanu płodu przeszło szereg udoskonaleń. Kardiotokograf (KTG) rutynowo używany jest w szpitalach i gabinetach ginekologiczno-położniczych do monitorowania dobrostanu płodu. Wykorzystuje sondę ultrasonograficzną do pomiaru akcji serca płodu (FHR) oraz sondę umożliwiającą pomiar czynności skurczowej mięśnia macicy (TOCO). Dodatkowo za pomocą znacznika zliczane są ruchy płodu. KTG jest sprawdzonym i szeroko stosowanym urządzeniem w opiece okołoporodowej. Standardowy KTG ma jednak ograniczenia, zarówno dla lekarza, jak i dla samej pacjentki. Należą do nich między innymi:
• dostępność sprzętu ograniczona jedynie do bazy lokalowej ośrodków zdrowia,
• konieczność przeprowadzenia badania przez wykwalifikowany personel medyczny,
• brak dodatkowych czujników różnicujących akcję serca płodu od tętna matki i z tym związane ryzyko nieprawidłowego ułożenia sondy FHR,
• duże gabaryty i ciężar urządzenia wpływające na małą mobilność urządzenia oraz konieczność wydzielenia przestrzeni do badania,
• w wielu przypadkach archiwizacja danych odbywa się jedynie w wersji papierowej,
• wysoki koszt zakupu urządzenia,
• konieczność wcześniejszego umówienia badania lub ryzyko oczekiwania na badanie,
• dojazd do ośrodka zdrowia, często odległego od miejsca zamieszkania pacjentki.
Innowacja w KTG, czyli teleKTG
Przełomem technologicznym we współczesnej opiece okołoporodowej może okazać się teleKTG. Urządzenie łączy w sobie cechy profesjonalnego, stacjonarnego urządzenia KTG oraz nowoczesność i łatwości w obsłudze urządzeń mobilnych. TeleKTG umożliwia przeprowadzenie badań u kobiet w ciąży, w dowolnym momencie oraz miejscu. Po zakończeniu badania zapis wyników przesyłany jest, z wykorzystaniem sieci bezprzewodowej, do interpretacji. Zajmuje się tym wykwalifikowany personel medyczny, który informuje pacjentkę o wynikach badania. Jeśli odczyt wzbudzi zaniepokojenie personelu medycznego Medycznego Centrum Telemonitoringu, uruchomione zostaną stosowne procedury medyczne. Wgląd we wszystkie wyniki mają jednocześnie lekarz lub położna sprawujący opiekę nad daną pacjentką.
Mobilne KTG na polskim rynku
Mobilne KTG są już dostępne w Polsce. Wyznaczają nowy trend w badaniach dobrostanu płodu i mają szansę podnieść poziom profilaktyki okołoporodowej. O zastosowaniu urządzenia u danej pacjentki, między wizytami kontrolnymi, decyduje lekarz lub położna. Decyzję taką mogą podjąć na bazie historii przebiegu ciąży, ciąż poprzednich lub wskazań zdrowotnych. Niezmiernie ważną kwestią jest także instruktaż obsługi mobilnego KTG, który ekspert udzieli swojej pacjentce. Na polskim rynku obecne są zarówno urządzenia medyczne, których działanie oparte jest na pełnej funkcjonalności KTG, jak również urządzenia konsumenckie, o zdecydowanie mniejszej skuteczności diagnostycznej. Jakie parametry są ważne i stanowią o tym, że dane urządzenie może być niezawodnym teleKTG?
• Wykorzystanie w urządzeniu 4 sensorów - sondy FHR pozwalającą wyznaczyć wartości akcji serca płodu, sondy TOCO umożliwiającej pomiar poziomu skurczów mięśnia macicy, znacznika ruchu płodu oraz opaski do pomiaru tętna.
• Bazujące na algorytmach danych z sond i pulsometru podejście do pomiarów, pozwalające odróżnić akcję serca płodu od pulsu mamy.
• Bezprzewodowe przesłanie danych z pomiarów do interpretacji.
• Bieżąca analiza kontrolnych zapisów KTG. Przesyłane z mobilnych KTG wyniki powinny być na bieżąco analizowane przez profesjonalny personel medyczny.
• Zastosowanie oprogramowania, które umożliwia segregację zapisów w kolejności od tych najbardziej niepokojących, wymagających pilnego sprawdzenia.
• Natychmiastowy kontakt z pacjentką w sytuacji, kiedy wyniki KTG są niepokojące oraz uruchomienie procedury medycznej.
• Natychmiastowe przekazanie wyników z pomiarów lekarzowi i/lub położnej sprawujących opiekę nad pacjentką.
• Łatwość i intuicyjność obsługi urządzenia przez pacjentkę oraz dostępność dla niej personelu Medycznego Centrum Telemonitoringu, który w każdej chwili może służyć profesjonalną poradą.
Zapotrzebowanie na teleKTG
Nieprawidłowości w przebiegu ciąży odnotowuje się u około 20% ciężarnych. Natomiast niepokój związany ze stanem zdrowia płodu, intensywnością lub brakiem jego ruchów odczuwa większość kobiet oczekujących narodzin dziecka. Wysoki odsetek kobiet ciężarnych, przynajmniej raz w czasie ciąży, odwiedza placówki medyczne w celu sprawdzenia, czy wszystko w przebiegu ciąży jest prawidłowo. Jednym z badań wówczas stosowanych jest właśnie KTG. Dzięki teleKTG, kobiety w ciąży, w sytuacji niepokoju, mają ułatwiony dostęp do bieżącej kontroli stanu zdrowia dziecka, co ważne, w komfortowych, domowych warunkach. Warto podkreślić, że nic nie jest w stanie zastąpić doświadczenia i wiedzy specjalistów. Telemedyczny system KTG powstał by wspierać ekspertów w ich codziennej praktyce nie aby ich zastąpić.
Umieralność okołoporodowa w Polsce
W Polsce rodzi się około 370 tys. dzieci rocznie. Umieralność okołoporodowa, definiowana jako urodzenia martwe i zgony niemowląt w pierwszych 6 dobach życia, w liczbach bezwzględnych, w 2012 roku wyniosła 2519, w 2013 roku 2232, a w 2014 roku 2122. Zauważalny jest trend spadkowy. Jednak na tle wielu krajów Europy nie kształtuje się tak pozytywnie. Z danych „Rocznika GUS” z 2015 roku wynika, że w Polsce współczynnik umieralności okołoporodowej, definiowany jako urodzenia martwe i zgony niemowląt w wieku 0-6 dni, na 1000 urodzeń żywych, w roku 2013 wyniósł 6,0 ‰. W tym samym roku, w innych krajach europejskich, kształtował się na poziomie: Finlandia 2,7 ‰, Estonia 2,9 ‰, Islandia 2,9 ‰, Portugalia 3,4 ‰, Czechy 3,4 ‰, Hiszpania 3,6 ‰, Norwegia 4,1 ‰, Włochy 4,1 ‰, Irlandia 4,8 ‰, Szwecja 5,2 ‰. Wiele śmiertelnych przypadków nie jest powiązanych z wadą płodu a dotyczy między innymi okręcenia pępowiną, obumarcia płodu lub zbyt późno rozpoznanego odklejania się łożyska. Z medycznego punktu widzenia nie wszystkim powikłaniom można zapobiec. Możliwa jest natomiast poprawa w obszarze profilaktyki oraz dostępności badań, kontrolujących stan matki oraz dobrostan płodu.
